Ervaringsleren, oftewel operante conditionering

Operante conditionering? R+, R-, P+ en P- ? Moeilijk allemaal, hoor!
Nee hoor! Op zich is het allemaal heel logisch! Dit artikel legt uit wat het allemaal inhoudt, geïllustreerd met veel voorbeelden, plaatjes en een leuke quote die je als ezelsbruggetje kunt gebruiken.

Beloning

Als je ervaring hebt met honden trainen, dan gebruik je beloningen waarschijnlijk al jaren in je voordeel: als je hond doet wat jij wilt, beloon je hem, bijvoorbeeld met een koekje of een spelletje, zodat hij dat gedrag zal willen herhalen. Hoe leuker de hond je beloning vindt en hoe beter jij het geven hiervan weet te timen, hoe sneller hij leert te doen wat jij wilt en hoe gretiger hij het zal doen.

Het kan echter zijn dat je deze methodiek daarnaast onbewust verkeerd toepast bij gedrag dat je niet zo prettig vindt. Je duwt je hond bijvoorbeeld steeds weg als hij tegen je opspringt, maar hij komt steeds weer terug. Dan ziet het ernaar uit dat je hond jouw duwen heel erg prettig vindt! Of misschien schreeuw je tegen hem als hij weer eens hardnekkig jankt. Het feit dat het hardnekkig is, wijst erop dat hij jouw geschreeuw belonend vindt! Waarschijnlijk gaat het je hond puur om de aandacht, en of die nu positief of negatief is, maakt hem op dat moment niet uit.

Niets beïnvloedt het gedrag van een hond zo grondig als beloning. Het beter jij dit machtige middel weet toe te passen, hoe meer invloed je hebt op het gedrag van je hond!

Straf: veel valkuilen

In de artikelen Ervaringsleren en Beloning kon u lezen hoe volgens de leerwetten (het "operant conditioneren") het gedrag van een dier wordt bepaald door de gevolgen die dat gedrag heeft voor het dier.

Een dier zal zijn gedrag vaker herhalen als het direct gevolgd wordt door een "bekrachtiging", veelal iets dat het dier prettig vindt (positieve bekrachtiging) of beëindiging van iets dat het dier onplezierig vindt (negatieve bekrachtiging). Ook "correctie" is een onderdeel van het operant conditioneren. 

Als het gedrag van een dier iets onaangenaams tot gevolg heeft (correctie dus), zal het dier in het vervolg minder geneigd zijn dat gedrag te herhalen. Ook bij correctie bestaat een positieve en een negatieve variant. Bij positieve correctie krijgt de hond vanuit de omgeving (bijvoorbeeld de baas) een onlustgevoel toegediend, bij negatieve correctie verdwijnt of stopt er iets dat de hond prettig vindt. Een voorbeeld van negatieve correctie is als de hond jankt om aandacht, direct de kamer uit te lopen. De hond is een sociaal dier dat op aandacht en gezelschap is gesteld. Direct de kamer verlaten als hij om aandacht jankt is voor hem dus het verdwijnen van de kans op iets leuks, iets waar hij bovendien op uit was.
In dit stukje heb ik het verder voornamelijk over positieve correctie, dus het toedienen van een iets onaangenaams.

Clicker-training

Bijna iedereen is wel eens naar een dolfinarium geweest of heeft toch minstens een dergelijke show op televisie gezien. Om de paar uur werken de dolfijnen daar een prachtig programma af met hoge sprongen en buitelingen, onderdelen waarbij een groep de sprongen precies tegelijk uitvoert en de dieren leuke grapjes uithalen met de trainer en het publiek. Wat mij altijd opvalt, is het plezier dat er bij de dieren van afstraalt. Hoe werden hen al die oefeningen aangeleerd? Je raadt het al: met clicker-training!

Clicker-tips

Enthousiast geworden? Wil je de clicker-methode graag direct proberen? Om je op weg te helpen, hebben we hier tips opgenomen. Deze tips zijn een bewerking uit Een hond en een dolfijn van Karin Pryor. Lees verder voor meer uitleg!

Clicker-training: veelgestelde vragen

Eerst nog wat meer weten voor je erin duikt? Hier vind je een vijftiental vragen die ons vaak gesteld worden.

Trainingsvoorbeeld

Hoe leer je nu precies een gedrag aan? Wanneer ga je nou een commando geven? Hoe zorg je ervoor dat je hond het ook doet bij AFLEIDING? Hier lees je hoe je een gedrag stap voor stap kunt aanleren!

Zelf leren clickeren: de Training Levels

Wil je er echt voor gaan? Dan vind je hier een systeem waarmee je je hond werkelijk alles kunt aanleren, van gewone basismanieren tot de vaardigheden om binnen de kortste keren het allerhoogste niveau te bereiken voor welke wedstrijdsport dan ook.

Opvoeding

Een hond wordt niet 'vanzelf' een prettige metgezel. Het opvoeden van je hond is absoluut noodzakelijk, willen jullie veel plezier aan elkaar beleven.

Zorg er bij het opvoeden ook gelijk voor dat je omgeving geen overlast heeft van je hond. Voorkom dat je bijdraagt aan het slechte imago van de hond in Nederland!

Sommige mensen maken onderscheid tussen opvoeden en trainen, waarbij voor opvoeding eventueel wel straf mag worden gebruikt, maar in training absoluut niet. Voor mij is opvoeding alles wat een hond moet leren om een prettige huisgenoot te zijn. Training is voor mij alles wat je je hond bewust aanleert.
Nu ben ik een enorme voorstander van je hond bewust opvoeden. Training en opvoeding lopen voor mij dan ook heel erg door elkaar. Daarom is het ook zo belangrijk om te weten hoe een hond leert.